Patiënt empowerment lukt niet echt
Waarom lukt patiënt-empowerment zo slecht. Het staat al jarenlang op de agenda, maar het lijkt maar niet van de grond te komen. In de jaren 90 werd gedacht dat betere voorlichting en informatie wel eens de sleutel konden zijn. Eindelijk, de patiënt zou nu met volle kracht meer regie gaan nemen over zijn ziekte, zorg, behandeling en gezondheid.
De patiënt moest zichzelf goed informeren, de voorlichting en informatie was ten slotte eindelijk op orde, en opkomen voor zijn eigen belangen. Dan zou hij keuzes kunnen maken die beter voor hem zouden zijn. Zie daar, met gezondheidswinst als resultaat.
De hoogopgeleide patiënt
Wat bleek, alleen de hoogopgeleide patiënt kon tot op zekere hoogte aan de verwachtingen voldoen. Maar veel gezondheidswinst bleek hier niet te halen. Want deze groep zorgde in de jaren daarvoor ook al dat zij goed geïnformeerd was en alternatieven vergeleek. Zelfs deze groep blijkt regelmatig zich in een afhankelijkheidspositie te bevinden ten opzichte van zijn behandelaars. Hieruit blijkt wel dat zelfs in deze groep patiënt empowerment niet eenvoudig is.
De autoritaire arts en machtsongelijkheid
Verder was er weinig rekening gehouden met de heersende opvatting van die tijd. De arts wist het beste wat goed voor je was. Je hoefde als patiënt eigenlijk ook niet na te denken. Artsen waren opgeleid om te behandelen en een diagnose te stellen en kwamen met een behandelingsvoorstel met de woorden: “dit gaan we doen”. De paternalistische (over i.p.v. met jou beslissen) houding van de arts en de aangeleerde passieve houding van de patiënt samen maakten een empowerende patiënt bijna onmogelijk.
Overigens is paternalisme (een neerbuigende houding en bepalen wat goed is voor de patiënt, zonder deze hierin te kennen) niet iets van de arts alleen. Ook verpleegkundigen en andere zorgverleners kunnen er wat van. Deze machtsongelijkheid moet dus doorbroken worden. Dat gaat echter decennia duren.
De toekomst van patiënt-empowerment.
Nu zijn we bijna 30 jaar verder en is de trend omgebogen naar “gezamenlijke besluitvorming”. Eerst moest vooral de patiënt veranderen, daarna werd weer meer de focus gelegd op het zorgstelsel, de marktwerking en de kwaliteit van zorg. Nu moet de patiënt meer aan zelfmanagement en zelfzorg gaan doen en meer eigen regie nemen. Dat de hoogoplopende kosten in de toekomst hier een grote rol in spelen is wel duidelijk.
Het balletje lijkt nu weer vooral bij de artsen, hulpverleners, ziekenhuizen en andere instellingen te liggen. Voor samen besluiten nemen in de zorg is geen hard bewijs, maar er wordt veronderstelt dat het wel resultaten zal opleveren.
Opnieuw worden er allerlei termen over de patiënt uitgestrooid: zelfmanagement, eigen regie, samen besluiten nemen, persoonsgericht zorg, Maar weer blijft de reactie van de gemiddelde patiënt nogal passief.
Er worden nu vragen gesteld als: “wat zou je zelf willen”, “wat vind jij belangrijk”? Maar in dit krachtenveld lijkt het initiatief weer net iets te weinig bij de patiënt te liggen. Het gapend gat tussen hoogopgeleiden en de sociaal wat zwakkere in onze samenleving lijkt alleen maar duidelijker te worden. Niet zo gek overigens, omdat ons zorgsysteem zo complex is dat bijna iedereen die een chronische ziekte heeft bijna een persoonlijk manager nodig heeft.
Wat kun je zelf doen als je te maken hebt met ziekte of zorg
- Let er in elk geval op dat de zorgaanbieder, arts of hulpverlener zich richt op de echte behoefte.
- Wees je bewust van ons verleden in de zorg: een passieve patiënt en een arts die over je beslist. Als jij actiever wordt en je arts heeft de bereidheid om echt te luisteren, dan pas kan samen beslissen een feit worden.
- Wordt je bewust van je wensen en behoeften.
Begin met de juiste vragen te stellen aan de arts of ontdek of jij iemand bent die veel of weinig eigen regie heeft.
Onze overheid laat er zelfs een campagne op los.
Start met opkomen voor jouw zorg.
Bekijk de belangrijkst samengevatte informatie over onzekerheid creëren door complexiteit.
